Kennis, Ego & Trots

Vroeger op school werd ik nogal eens gepest. Lievelings-koosnaampje dat de plaaggeesten gebruikten was 'Professor'. Nu, achteraf gezien neem ik die titel eigenlijk wel met enige trots als geuzennaam, maar daarnet kreeg ik even weer dat oude gevoel van ellende.

Heel m'n leven al word ik gedreven door de drang om van alles in de wereld dat enige wetenschappelijke uitleg heeft het fijne te willen weten.Een dag niks geleerd is een verloren dag, is mijn credo. En dan bedoel ik niet zozeer vaardigheden, maar meer feiten en theorieen over de meest uiteenlopende onderwerpen. Van ruimtevaart tot biologie, van kunstgeschiedenis tot electronica, van Griekse wijsgerigheden tot gelogie. Ik vind vrijwel alles interessant.

En al die dingen onthoud ik ook nog eens. Vreemd, als je bedenkt dat ik nog geen telefoonnummer, afspraak of ik ben even vergeten wat ook weer kan onthouden. Ieder feit dat op m'n weg komt, door lezen, TV of conversatie haakt zich permanent vast in mijn neurologische cosmos. Ik weet niet waarom, maar ik oogst grenzeloos genot in het verwerven van al die kennis, het is mijn liefste bezigheid. Het schijnt dat er idiot-savants zijn die telefoon-boeken lezen; ik lees graag een encyclopedie; of daar echt veel verschil tussen zit zou je je kunnen afvragen.

Zodoende zijn er heel veel onderwerpen waar ik wel het een en ander van af weet, en vaak een stuk meer dan dat. Dat kan sommige mensen bijzonder op de zenuwen werken. Waarom begrijp ik niet helemaal precies, ik heb er eigenlijk nog nooit iets over gelezen...

Ik denk dat ik in de titel al een tipje van de sluier in woorden gelicht heb; “Oh, hij weet het weer eens beter“, is een bekende uitspraak voor mij. Ik kan er namelijk heel slecht tegen als mensen met klokken smijten zonder vat op de klepel te hebben. Als iemand onzin verkondigd voel ik me altijd geroepen het gezelschap te verlichten met het onverdunde depot aan kennis op het betreffende gebied.

Je zou zeggen dat mensen dan blij zouden zijn eindelijk het fijne te weten van datgene dat ze klaarblijkelijk interesseert. Niet dus. Wat meestal gebeurd is dat er een woord valt dat de luisteraar onbekend is. Nou, dan isde boot aan hoor. “Waarom moet je nou weer met zo'n moeilijk woord komen ?“ “Eh, omdat het er mee te maken heeft misschien ? Omdat er geen ander woord voor is ? Ik wil het graag uitleggen hoor“. Maar nee, hier begint de ellende.

De persoon in kwestie voelt zich om te beginnen aangetast in z'n (m/v) ego, want vaak ontleent men trots aan het weten van iets dat een ander niet weet. Zoals het al ergelijk is als iemand je voor is met de clou van een mop, nog erger is het als je wordt uitgelegd dat de clue eigenlijk anders moet zijn.

Hieruit volgt dan ook direct dat hij/zij gelooft dat het mij ook om die trots gaat; het tegendeel is waar. Ik ben alleen geinteresseerd in de waarheid. Als de andere partij mijn versie overtuigend kan weerleggen ben ik blij met de nieuw verworven kennis. Maar zoals uit de volgende alinea zal blijken, stuiten we hier op een probleem. Het is zeg maar het aloude probleem tussen de MAVO- / HAVO - methode (feiten leren) en VWO- / Gymnasium- (methodes leren waaruit feiten volgen).

Je kunt echt alles in de wereld wetenschappelijk benaderen: Daar bedoel ik mee de methode van bewijsvoering. Zo ongeveer de grootste zonde in wetenschap is het doen van aannames als werkelijke feiten voorhanden zijn. Ik wil die feiten weten. Ik wil weten waarom iets werkt zoals het werkt, niet simpelweg aannemen dát het zo werkt. Dat werkt bij lang niet alle mensen zo: Houdt een willekeurig iemand een vreemde theorie voor met bewijs gebaseerd op een aantal valse aanames, en voor het gros der mensen is het vanaf dat moment waar.

En daar gaat de ellende dus weer verder: Zo iemand kun je niet overtuigen van het tegendeel, het is immers al bewezen. Het verschil tussen een aanname zonder bewijs en een feit is niet uit te leggen, omdat de gehele methode ze vreemd is. De eerste versie die iemand accepteerd is definitief, die haakt zich vast en dan is het zo en niet anders. De bron is niet van belang, de bewijsvoering evenmin.
Ik zou eens af moeten leren met zulke mensen in discussie te gaan...